Teksten

Hartsoetra Gelofte van de Bodhisattva Hsin Hsin Ming De Zee (Dorothee Sölle)

Hartsoetra van de wijsheid voorbij alle wijsheid Toen de Bodhisattva die aan alle noodkreten gehoor geeft in de stroom van Wijsheid voorbij alle Wijsheid was gegaan, aanschouwde Ze de vormen van bestaan, vijf in getal, en zag de wezensgrond daarvan als leeg. Hier, Shariputra, is vorm Leegte, Leegte vorm, is vorm niet gescheiden van de Leegte, Leegte niet gescheiden van de vorm, al wat vorm uitdrukt is Leegte, al wat Leegte is heeft vorm. Zo is het ook met voelen en met denken, motivatie en gewaarzijn. Oh Shariputra, hier is elke zijnsvorm Leegte, niet voortgebracht, niet eindigend, noch zuiver noch onzuiver, noch volmaakt noch onvolmaakt. Zo, Shariputra, is er in de Leegte ook geen vorm en geen gevoel, geen denken en geen motivatie en evenmin gewaarzijn. Zo is er in de Leegte ook geen oog of oor, geen neus of tong, geen lichaam en geen geest, geen vorm, klank, geur of smaak, geen aanraking en ook geen voorstelling of beeld, geen veld van waarneming, geen geestelijk bewustzijn. Zo is er in de Leegte geen ontwetend-zijn en ook geen einde van onwetend-zijn, geen ouderdom en dood, geen einde ook van ouderdom en dood, geen lijden, ook geen oorzaak en geen opheffing van lijden, geen weg en ook geen inzicht, geen bereiken en geen niet-bereiken. Gedragen door de Wijsheid voorbij alle Wijsheid verblijft de Bodhisattva waar geen grens bestaat. Vrij van grenzen kent de bodhisattva ook geen angst, maakt al het valse ongedaan en bereikt zo het verwijlen in Nirwana. Door in Wijsheid voorbij alle Wijsheid te verblijven hebben al degenen die ontwaakt zijn, doorheen alle tijden, allen die ontwaakt zijn in verleden, toekomst, heden, de hoogste verlichting volkomen ervaren. Weet dan dat de Wijsheid voorbij alle Wijsheid hét diepste woord is, dat vanuit het hart opwelt, dat opwelt uit het allerdiepste inzicht, het volmaakte woord dat alle lijden lenigt. Dit is het woord dat waar is, niet meer vertekend door illusie, het woord dat uit het hart komt en dat luidt: gegaan, gegaan, voorbijgegaan, en met alles samen zelfs voorbijgegaan aan het voorbijgaan. Ontwaakt zijn !

Gelofte van de Bodhisattva Hoe talloos de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te bevrijden. Hoe onpeilbaar de oorzaak van lijden ook is, ik beloof die geheel te verwijderen. Hoe talloos de poortloze poorten ook zijn, ik beloof ze binnen te gaan. Hoe oneindig het pad van ontwaken ook is, ik ga daarvan de belichaming aan.

Hsin Hsin Ming (Sosan Zenji (?-606)) De grote weg is niet moeilijk voor wie geen voorkeuren heeft. Wanneer liefde en haat beide afwezig zijn, wordt alles helder en onversluierd. Maak je echter ook maar het kleinste onderscheid, dan wijken hemel en aarde oneindig ver uiteen. Wil je de waarheid zien, wees dan nergens voor of tegen. Het vergelijken van wat je bevalt met wat je niet bevalt, is de ziekte van de geest. Als je de diepste betekenis van de dingen niet begrijpt, wordt je onontbeerlijke gemoedsrust onnodig verstoord. De weg is volmaakt als onmetelijke ruimte waarbinnen niets ontbreekt en niets overbodig is. Werkelijk, omdat wij steeds weer het een aanvaarden en het ander afwijzen, zien wij de ware aard van de dingen niet. Leef noch verstrikt in uiterlijke zaken, noch met een innerlijk gevoel van leegte. Wees gelijkmoedig binnen de eenheid van alle dingen en zulke onjuiste denkbeelden verdwijnen vanzelf. Als je probeert activiteit tot rust te brengen om tot passiviteit te komen, zal juist je poging daartoe je met activiteit vervullen. Zolang je of tot het een of tot het ander overhelt, zul je nooit eenheid kennen. Wie niet leeft volgens de enige weg schiet tekort zowel in activiteit als in passiviteit, zowel in gerichtzijn naar buiten als in onthechting. Als je de realiteit van de dingen ontkent, ontgaat je hun werkelijkheid; als je de oppervlakkigheid van de dingen benadrukt, ontgaat je hun ware bestaan. Hoe meer je erover praat en denkt, des te verder dwaal je van de waarheid af. Houd op met praten en denken en er is niets dat je niet zult begrijpen. Terugkeren naar de kern betekent de diepere zin ontdekken, maar ijdele schijn najagen betekent de bron over het hoofd zien. Op het moment van de innerlijke verlichting overstijg je de oppervlakkige schijn en leegte. De ogenschijnlijke veranderingen in de wereld van oppervlakkigheden komen ons reëel voor door onze onwetendheid. Zoek niet naar de waarheid; houd er alleen mee op vaststaande meningen te koesteren. Laat de staat van dualisme achter je; vermijd zorgvuldig alles wat daartoe leidt. Als er zelfs maar een spoor is van zus en zo, van goed en slecht, raakt je diepste wezen verstrikt in verwarring. Wees, hoewel alle dualiteiten komen van het Ene, zelfs niet aan dit Ene gehecht. Als je geest rustig de weg volgt, kan niets ter wereld je nog kwetsen, en wanneer iets niet langer kwetsend is, verandert het van aanzicht. Als er geen kritische gedachten opkomen, houdt de oude geest op te bestaan. Als gedachte-objecten verdwijnen, verdwijnt het denkende subject, net zoals de dingen verdwijnen wanneer de geest verdwijnt. Dingen verdwijnen omdat er een subject oftewel geest is; en de geest is een subject omdat er objecten zijn. Zie de onderlinge afhankelijkheid tussen deze beide en de fundamentele waarheid: het éénzijn van de leegte. In deze leegte zijn beide niet van elkaar te onderscheiden en elk bevat in zichzelf de hele wereld. Als je geen onderscheid maakt tussen grof en fijn raak je niet star en bevooroordeeld. Leven volgens de grote weg is gemakkelijk noch moeilijk. Maar heb je een beperkte kijk, dan ben je angstig en onzeker: hoe meer je je haast, des te langzamer kom je vooruit. Gehechtheid beperkt zich niet tot één gebied; zelfs als je je hecht aan het idee van verlichting ben je al op de verkeerde weg. Laat de dingen eenvoudigweg zoals ze zijn en er zal komen noch gaan meer bestaan. Pas je aan aan de aard van de dingen en je zult je vrij en ongestoord kunnen bewegen. Als je gedachten aan banden zijn gelegd, is de waarheid verborgen, want alles is dan vuil en troebel. De neerdrukkende gewoonte alles te bekritiseren veroorzaakt ergernis en afmatting. Welk voordeel valt er te behalen uit kieskeurigheden en vooroordelen? Als je de ene weg wilt bewandelen, keur dan zelfs de zintuig- en ideeënwereld nooit af. Ja, deze volledig aanvaarden staat zelfs gelijk aan ware verlichting. De wijze streeft niets na, maar de dwaas slaat zichzelf in de boeien. Er is maar één dharma, er zijn er geen vele; domme hunkeringen veroorzaken al het onderscheid. Met een geest vol vooroordelen de Geest zoeken is de grootste van alle fouten. Rust en onrust komen voort uit illusie; binnen de verlichting bestaat geen voorkeur of afkeer. Alle tegenstellingen ontstaan uit onjuiste conclusies. Deze zijn als denkbeeldige bloemen in de lucht: het is dwaasheid ze te willen vastgrijpen. Winst en verlies, goed en kwaad: Zet zulke gedachten meteen definitief van je af. Als het oog nooit slaapt, lossen alle dromen vanzelf op. Als de geest geen onderscheid maakt, zijn de tienduizend dingen om je heen zoals ze zijn, komen ze alle uit dezelfde kern voort. Als je het mysterie van deze gemeenschappelijke essentie begrijpt, ben je bevrijd uit alle verwarring. Als je alle dingen als gelijkwaardig beschouwt, heb je de tijdloze essentie van het zelf bereikt. Er zijn geen vergelijkingen en analogieën meer mogelijk als er geen oorzaken, geen onderlinge verbanden meer bestaan. Als je beweging in stilte bestudeert en stilte in beweging, verdwijnen stilte en beweging allebei. Als zulke tegenstellingen verdwijnen, kan eenheid zelf niet bestaan. Op deze hoogste waarheid is geen enkele wet of beschrijving van toepassing. Voor de alomvattende geest die in overeenstemming is met de weg verdwijnt al het egocentrische streven. Twijfels en aarzelingen lossen zich op en een leven vol vertrouwen wordt mogelijk. Met één sprong zijn wij uit onze gevangenschap bevrijd; niets kleeft ons meer aan en er is niets waaraan wij nog vastklampen. Alles is leeg, helder, vanzelfsprekend, als we niet langer overal ons denkvermogen op loslaten. Hier tellen gedachte, gevoel, kennis en verbeelding niet meer. In deze wereld van het pure zijn is er noch zelf noch iets anders dan zelf. Zeg, om je regelrecht op deze werkelijkheid af te stemmen, wanneer je twijfel voelt opkomen, eenvoudig: "Niet twee." In dit 'niet twee' is niets afgescheiden, niets buitengesloten. Ongeacht waar of wanneer, verlichting betekent dat je in deze waarheid doordringt. En deze kan in tijd of ruimte niet groter of kleiner worden; erbinnen duurt een enkele gedachte tienduizend jaar. Leegte hier, leegte daar, maar het oneindige heelal is altijd zichtbaar om je heen. Oneindig groot en oneindig klein; geen verschil, want definities zijn verdwenen en nergens zijn grenzen te zien. Evenzo met zijn en niet-zijn. Verspil geen tijd aan twijfels en redeneringen die hiermee niets te maken hebben. Eén ding, alle dingen: houd je er niet afzijdig van, leef er middenin, zonder kieskeurig te zijn. Als je dit steeds blijft beseffen, maak je je geen zorgen om onvolmaaktheid. Leven naar dit geloof is de weg naar eenheid, want wat niet gescheiden is, is één met de geest die zich overgeeft. Woorden! De weg kan niet door taal worden uitgedrukt, want zij kent geen gisteren geen morgen geen vandaag.

De Zee (Dorothee Sölle) Als ik heel stil ben kan ik vanuit mijn bed de zee horen ruisen Maar het is niet genoeg heel stil te zijn ik moet ook mijn gedachten van het land terugtrekken Het is niet genoeg de gedachten van het vasteland terug te trekken ik moet ook het ademen aan het ritme van de zee aanpassen omdat ik bij het inademen minder hoor Het is niet genoeg de adem aan het ritme van de zee aan te passen ik moet ook handen en voeten hun ongeduld afnemen Het is niet genoeg handen en voeten te kalmeren ik moet ook de beelden over mezelf weggeven Het is niet genoeg de beelden weg te geven ik moet ook het moeten loslaten Het is niet genoeg het moeten los te laten zolang ik het ik niet verlaat Het is niet genoeg het ik los te laten ik leer vallen Het is niet genoeg te vallen maar terwijl ik val en mij ontval houd ik op de zee te zoeken omdat de zee nu van de kust naar boven mijn kamer binnengekomen en overal om mij heen is Als ik heel stil ben