De Zen van het leven

'De Zen van het leven'

Hoofdstuk 1


Zen is 'Thuiskomen bij jezelf'

Je kunt er niet aan ontkomen. De weg van Zen gaan betekent dat je jezelf op geen enkele wijze buiten schot kunt houden. 'Thuiskomen bij jezelf' betekent dat je heel dicht bij jezelf zult komen, zo dicht dat alles wat met jou van doen heeft, duidelijk zichtbaar wordt, en dat je je daarbij thuis moet kunnen voelen. Dat heeft consequenties.

Als Zen jou vraagt om de bereidheid jezelf nader onder de loep te nemen, betekent dat, dat je je niet kunt verliezen in theoretische bespiegelingen over het leven in het algemeen. Zen onderwijst geen leerstellingen, geeft geen houvast in de zin van 'zo is het' of 'zus is het'. Daarbij komt nog dat een algemeen leven niet eens bestaat, er bestaat alleen jouw leven! Stukje bij beetje voert Zen je naar wat en wie jij in wezen bent, en dat betekent een zorgvuldig onderzoeken van het wat, hoe en waarom van je denken, handelen en voelen.

Deze ontdekkingstocht naar een nieuwe thuishaven leidt onvermijdelijk tot een confrontatie met kanten van jezelf die je in eerste instantie wellicht niet als prettig ervaart, naast anderzijds ontdekkingen van bevrijdende aard. Je moet de lef hebben om jezelf met open vizier tegemoet te treden en niets uit de weg te gaan, ook niet als dat af en toe pijn doet.

Het geheim van 'thuiskomen bij jezelf' zit overigens in de term 'thuis'. Het betekent 'thuis' in de zin van: 'Daar hoor ik, daar ligt mijn bron en bestemming, daar ben ik volledig mijzelf.' Ergens 'thuis-zijn' betekent 'aanvaard worden zoals je bent'. En dat is op de Zen- reis geen wens, maar een opdracht! De Zen-weg is een weg van leren aanvaarden wie je bent in alle aspecten van je zijn: je vreugde, je verdriet, je slagen, je falen, je attentheid, je blijheid, je onoplettendheid, je boosheid, je idealen, je frustraties, je seksuele verlangens, je tederheid, je agressie, je hoop, je wanhoop, je gelukkige momenten, je ogenblikken van diepe pijn. Dit alles in warme liefde omarmen is 'thuiskomen bij jezelf' en daarin ligt de diepe bevrijding van Zen.

De allereerste schrede op de Weg van Zen is de keuze die je maakt om deze weg te gaan. Deze keuze kan alleen opbloeien uit het diepe besef dat je (nog) niet thuis bent. Het is het diepgevoelde heimwee naar die onbekende 'bron en bestemming', daar waar je je volledig aanvaard weet zoals je bent.

Ga rustig zitten en overweeg of het leven dat je leidt, de dagelijkse handelingen die je verricht, de gedachten die je koestert, de denkbeelden die je erop nahoudt en de filosofieën die je aanhangt jou dichter brengen bij die 'bron en bestemming' die je jouw 'thuis' zou kunnen noemen. Als je intens voelt dat je leven niet wortelt in je eigen diepste grond, laat dan dat besef de drijfveer zijn om je te verdiepen in Zen. Je zou iets van deze bevindingen in je eigen woorden kunnen opschrijven, je kunt op eigen wijze de tegenstellingen formuleren die je ervaart tussen jouw leven zoals je het leidt en het heimwee dat diep in je leeft. Bewaar dit getuigenis op een veilige plaats. Je zult er af en toe naar terug moeten grijpen om je eraan te herinneren waarom je ook alweer koos voor deze weg.

Het is eigen aan onze moderne westerse cultuur om al zappend door het leven te gaan, even dit, even dat, zonder diepgaand engagement. Besef dat een oppervlakkige kennismaking met Zen geen zin heeft. Zen vraagt om een volhardende inzet, de moed om elke dag opnieuw te beginnen, alsof je leven er vanaf hangt.

(Uit: 'De zen van het leven', © Jos Stollman)